Żłobek Miejski w Imielinie ŻŁOBEK MIEJSKI w Imielinie
Przejdź do treści
Żłobek Miejski w Imielinie
Żłobek Miejski w Imielinie 2
Przejdź do stopki

Zdrowe plecy od najmłodszych lat

Treść

Zdrowe plecy od najmłodszych lat. Jak wczesne wsparcie kręgosłupa wpływa na prawidłową postawę u dzieci?

Problem wad postawy u najmłodszych narasta w niepokojącym tempie, stając się jednym z istotnych wyzwań współczesnej pediatrii i edukacji. Coraz częściej specjaliści obserwują dolegliwości kręgosłupa u najmłodszych – te same, które dawniej były domeną osób dorosłych. Skala zjawiska budzi uzasadniony niepokój. Z raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że poważne zaburzenia w obrębie układu ruchu mogą dotyczyć nawet 10-15% populacji dziecięcej, a dane Instytutu Matki i Dziecka pokazują, że różnego rodzaju wady postawy – obejmujące nieprawidłowości kręgosłupa, kolan czy stóp – mogą występować aż u 90% dzieci w Polsce. Problem nie kończy się tylko na statystykach, lecz dotyka codziennego komfortu, samopoczucia i rozwoju młodego pokolenia – za każdym procentem stoją historie dzieci zmagających się z bólem pleców, szybkim zmęczeniem czy trudnościami w utrzymaniu prawidłowej sylwetki. Dlatego tak ważne jest, by jak najwcześniej wspierać prawidłowy rozwój kręgosłupa, uczyć zdrowych nawyków ruchowych i traktować profilaktykę nie jako obowiązek, lecz jako wyraz troski o codzienny dobrostan dziecka. Jak zatem wygląda profilaktyka postawy od najmłodszych lat i co możemy zrobić, aby pomóc dzieciom dorastać prosto i zdrowo?

Budowa i rozwój kręgosłupa dziecka

Kręgosłup dziecka przechodzi intensywną transformację od momentu narodzin, a jego rozwój to proces wieloletni i wyjątkowo wrażliwy na bodźce zewnętrzne. Noworodek przychodzi na świat z kręgosłupem wygiętym w jeden łuk ku tyłowi – tzw. pierwotną kifozą kręgosłupa, przypominającą kształtem literę C. Dopiero w kolejnych miesiącach życia, wraz z nabywaniem nowych umiejętności motorycznych, zaczynają kształtować się fizjologiczne krzywizny. Pierwsza z nich, lordoza szyjna, pojawia się, gdy niemowlę zaczyna unosić głowę leżąc na brzuchu. Kolejna, lordoza lędźwiowa, formuje się w okresie nauki siadania, wstawania i chodzenia. W tym czasie równolegle dojrzewa układ mięśniowy, który stopniowo stabilizuje rosnący kręgosłup i pomaga utrzymać nowo zdobytą pionizację ciała.

Układ kostny małego dziecka zbudowany jest w dużej mierze z elastycznej chrząstki, która z wiekiem ulega stopniowemu kostnieniu. Ta naturalna plastyczność sprawia, że dziecięce plecy wymagają szczególnej troski – są bardziej podatne na odkształcenia pod wpływem nieprawidłowych obciążeń, wymuszonych pozycji czy braku odpowiedniego ruchu. Zrozumienie, jak rozwija się kręgosłup, pozwala lepiej wspierać jego dojrzewanie i tworzyć warunki sprzyjające budowaniu silnego, elastycznego i zdrowego aparatu ruchu od pierwszych miesięcy życia.

Najczęstsze przyczyny wad postawy

Na rosnącą skalę problemu wad postawy u dzieci wpływa splot wielu czynników cywilizacyjnych, środowiskowych i behawioralnych. Styl życia współczesnych dzieci coraz częściej odbiega od naturalnej potrzeby ruchu, a młody, plastyczny organizm szczególnie silnie reaguje na brak równowagi między aktywnością a bezruchem.

Siedzący tryb życia

Dominującą przyczyną jest powszechny siedzący tryb życia oraz drastyczne ograniczenie spontanicznej aktywności fizycznej. Dzieci spędzają długie godziny w pozycji siedzącej – w szkole, przy biurku, podczas jedzenia czy korzystania z urządzeń elektronicznych. Zbyt mała ilość ruchu osłabia mięśnie posturalne, które odpowiadają za utrzymanie prawidłowej sylwetki i stabilność kręgosłupa.

Urządzenia mobilne i pozycja „z głową w dół”

Powszechne używanie smartfonów i tabletów wymusza charakterystyczne pochylenie głowy do przodu, które znacząco zwiększa obciążenie odcinka szyjnego. Ta niepozorna pozycja, powtarzana przez wiele godzin dziennie, może prowadzić do przeciążeń mięśni karku i barków oraz do kształtowania się tzw. okrągłych pleców (nadmiernej kifozy piersiowej).

Nieprawidłowa ergonomia otoczenia

Na postawę dziecka ogromny wpływ ma również ergonomia codziennego środowiska. Zbyt wysokie lub zbyt niskie biurko czy krzesło bez właściwego podparcia powodują, że dziecko przyjmuje nienaturalne pozycje, które z czasem utrwalają się w jego wzorcach ruchowych.

Czynniki ogólnoustrojowe

Do rozwoju problemów posturalnych przyczyniają się również czynniki biologiczne, na przykład niedobory witaminy D, otyłość, zwiększająca obciążenie układu kostno-stawowego, oraz ogólne osłabienie mięśni posturalnych odpowiedzialnych za stabilizację sylwetki.

Sen i regeneracja

Nie bez znaczenia pozostaje także jakość snu. Zbyt miękkie podłoże powoduje zapadanie się ciała, utrudniając utrzymanie stabilnej pozycji i uniemożliwiając zdrowy sen, podczas gdy zbyt twarde może wywoływać napięcia mięśniowe i ucisk w newralgicznych punktach. Warto pamiętać, że materac powinien być dopasowany do wieku, masy ciała i poziomu aktywności. Więcej na temat tego, jaki materac wybrać w zależności od etapu rozwoju, przeczytasz w artykule: Materac dla dziecka: od niemowlaka do nastolatka – co wybrać na każdy etap?

Jak wspierać zdrowy kręgosłup od najmłodszych lat?

Profilaktyka zdrowego kręgosłupa zaczyna się już w pierwszych dniach życia dziecka i powinna towarzyszyć mu na każdym etapie rozwoju. Wczesna profilaktyka ma ogromne znaczenie, ponieważ układ kostno-mięśniowy małego dziecka charakteryzuje się dużą plastycznością. Oznacza to, że jest podatny zarówno na pozytywne bodźce, jak i na negatywne przeciążenia. Zrozumienie, jakie zachowania i jakie otoczenie sprzyjają prawidłowemu kształtowaniu się krzywizn kręgosłupa, stanowi podstawę skutecznej profilaktyki wad postawy.

W niemowlęctwie i wczesnym dzieciństwie

Pierwsze miesiące życia to czas niezwykle intensywnego rozwoju układu ruchu. Dziecko uczy się panować nad własnym ciałem krok po kroku, a rolą dorosłych jest wspieranie tego procesu – z cierpliwością i bez pośpiechu. Jednym z najczęstszych błędów jest zbyt wczesne sadzanie lub stawianie dziecka, zanim jego mięśnie są na to gotowe. Często wynika to z dobrych chęci – chęci „pomocy” maluchowi w szybkim rozwoju – jednak takie działania mogą nadmiernie obciążać nieprzygotowany kręgosłup i zaburzać naturalne kształtowanie się jego krzywizn. W rozwoju ruchowym niezwykle ważna jest kolejność etapów: zanim dziecko usiądzie czy stanie, musi wzmocnić mięśnie, które utrzymają jego ciało w nowej pozycji.

Zamiast przyspieszać rozwój, warto stworzyć dziecku warunki do swobodnego ruchu. Leżenie na brzuchu to doskonałe ćwiczenie dla najmłodszych – wzmacnia mięśnie karku, barków i pleców, przygotowując ciało do podnoszenia głowy, pełzania i raczkowania. Ogromne znaczenie ma także samo racz­kowanie – to nie tylko nauka przemieszczania się, ale też ważny etap w rozwoju koordynacji, równowagi i świadomości własnego ciała. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie dzieci raczkują – część z nich przechodzi od pełzania od razu do chodzenia, i jeśli rozwój motoryczny przebiega harmonijnie, nie jest to powód do niepokoju. Dobrze, aby dziecko miało do dyspozycji bezpieczną, płaską i dość twardą przestrzeń, na przykład matę podłogową, po której może się swobodnie poruszać. Unikajmy natomiast długiego przebywania w bujaczkach, leżaczkach czy krzesełkach – ograniczają one ruch i odbierają dziecku możliwość naturalnego eksplorowania. To właśnie swoboda i czas na odkrywanie własnych możliwości najlepiej wspierają rozwój silnego, zdrowego kręgosłupa.

W wieku przedszkolnym

Wiek przedszkolny to czas dalszego kształtowania sylwetki, gdy ciało dziecka szybko rośnie, a układ mięśniowy i kostny uczą się współpracy. Najlepszą formą aktywności w tym okresie pozostaje swobodna zabawa ruchowa, dzięki której dziecko naturalnie wzmacnia mięśnie odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowej postawy. Każda forma ruchu ma znaczenie – bieganie, wspinanie, czołganie się, pokonywanie torów przeszkód, balansowanie czy rzucanie do celu pomagają budować stabilność i koordynację. To również dobry moment, aby rozwijać świadomość własnego ciała i uczyć prawidłowej postawy w sposób przyjazny i zrozumiały. Zamiast powtarzać abstrakcyjne „Nie garb się!”, lepiej zachęcać obrazowo, mówiąc na przykład „Wyciągnij szyję jak żyrafa” albo „Rośnij prosto jak drzewko”. Takie komunikaty budują dobre nawyki w atmosferze zabawy i bez presji.

W tym wieku dzieci spędzają też coraz więcej czasu w pozycji siedzącej – rysują, lepią, spożywają posiłki. Dlatego warto zadbać o odpowiednie warunki, które pomogą im utrzymać prawidłową postawę. Stolik i krzesełko powinny być dopasowane do wzrostu dziecka. Stopy muszą opierać się płasko o podłogę, kolana powinny być zgięte pod kątem prostym, a blat znajdować się na takiej wysokości, by dziecko mogło swobodnie oprzeć przedramiona bez unoszenia barków i pochylania się do przodu. Ważne też, żeby dziecko nie pozostawało w jednej pozycji zbyt długo. Nawet najlepiej dobrane krzesło nie zastąpi przerw na ruch, które pozwalają mięśniom odpocząć i zapobiegają przeciążeniom.

Rola aktywności fizycznej

Regularny ruch to najprostszy i zarazem najskuteczniejszy sposób zapobiegania wadom postawy oraz wspierania zdrowia kręgosłupa. Aktywność fizyczna buduje silny gorset mięśniowy, który stabilizuje tułów i odciąża struktury kostne. Nie każda forma ruchu działa w ten sam sposób, ale każda – nawet ta najmniejsza – przynosi więcej korzyści niż bezruch. Do najbardziej sprzyjających zdrowym plecom aktywności należy pływanie. Woda odciąża stawy i kręgosłup, a jednocześnie angażuje mięśnie grzbietu, brzucha i obręczy barkowej w symetryczny sposób. Dobrze sprawdzają się też proste formy gimnastyki ogólnorozwojowej, a w przypadku dzieci z pierwszymi nieprawidłowościami – zajęcia o charakterze korekcyjnym. Takie ćwiczenia poprawiają elastyczność, koordynację i siłę mięśni głębokich.

Korzystnie działa również taniec, który rozwija świadomość ciała i poczucie rytmu, a także joga dla dzieci – uczy kontroli ruchu, równowagi i prawidłowego oddechu. Warto pamiętać, że dla zdrowego rozwoju potrzebna jest różnorodność bodźców i równowaga między aktywnością a odpoczynkiem. Nawet jeśli dziecko nie uczestniczy w zorganizowanych zajęciach, ruch może być częścią codziennej zabawy. W domu można wspólnie wykonywać proste ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne, jak „koci grzbiet”, „kołyska” czy „superman” – leżenie na brzuchu z naprzemiennym unoszeniem ręki i nogi. Tego typu aktywności wzmacniają ciało, przynoszą satysfakcję ze wspólnego ruchu i pomagają utrwalać zdrowe nawyki.

Dobre nawyki, które rosną razem z dzieckiem

W trosce o zdrowe plecy dziecka zdecydowanie łatwiej zapobiegać, niż później korygować skutki zaniedbań. Profilaktyka zaczyna się od codziennych drobiazgów – od chwili, gdy pozwalamy dziecku się ruszać, dbać o właściwą postawę i odpoczywać w zgodzie z naturalnymi potrzebami ciała. Te proste, powtarzane każdego dnia gesty budują nawyki, które zostają na lata.

W tym procesie ogromne znaczenie ma przykład dorosłych. Dziecko uczy się głównie przez obserwację – patrzy, jak siedzimy, odpoczywamy, jak znajdujemy czas na ruch. Kiedy widzi, że aktywność i troska o ciało są częścią codzienności, samo zaczyna traktować je jako coś oczywistego. To właśnie ona daje dziecku najlepszy start w przyszłość – zdrową, sprawną i wolną od bólu.


 

Źródła:

 

Artykuł powstał we współpracy z partnerem serwisu.
Autor tekstu: Joanna Ważny

 

50537